Schitterend! Vandaag is de formele uitreiking van jullie bul. Een bul waar je hard voor gewerkt hebt. Je hebt gekozen voor een MBA-opleiding. Een MBA is een horizontaal gerichte topopleiding. Een MBA is verbredend. Een opleiding die alle bedrijfskundige vakken integreert. En van dat overzicht, de samenhang zien, het kunnen integreren, daar liggen onze verwachtingen.
Vorig jaar sprak mijn collega Paul Turken tijdens de diploma-uitreiking. Op dat moment was de Amerikaanse bank Lehman Brothers net gevallen. Het vertrouwen in ‘het systeem’ nam heel snel af. Een eerste dominosteen uit een hele reeks die ook snel de ‘echte Europese economie’ zou raken. Helaas kreeg Paul gelijk toen hij zei dat de effecten van deze crisis voor ons allemaal snel voelbaar zouden worden. Het CBS meldde vorige week dat de Nederlandse economie in het derde kwartaal uit de recessie is gekomen. Maar, tegelijkertijd wordt geschat dat de komende twee jaar meer dan 400.000 Nederlanders hun baan kwijt raken. Dat is een verdubbeling van de werkeloosheid in twee jaar! Er komt dus nog veel pijn op ons af.
Die ontwikkelingen volgend, stelde ik me steeds de vraag: hoe heeft dit toch allemaal kunnen gebeuren? Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Met steeds meer verbazing.
Maar wat is dan de reden?
Foto’s van directeuren zag je vaker in de Privé en de Story, dan in de vakliteratuur. Op internet staan volop filmpjes van feestvierende vermogensbeheerders. Directeuren gedroegen zich als popsterren en deden alsof het allemaal hun persoonlijke verdienste was, al die fraaie successen. En…… als je dan de hoogte van de bonussen hoorde, dan begon je dat haast nog te geloven ook. Maar, we moeten ook naar onszelf kijken. Besloten wij niet op een namiddag ons spaargeld bij ICESAVE te stallen? Rendement! Daar ging het om.
Terugkijkend stel ik me dan ook de vraag: Zal die crisis dan op langere termijn ook voordelen kunnen hebben?
De werkelijke oorzaak van de crisis?
Korte termijnwinst is in de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Die korte termijn focus, het bonusdenken, heeft ertoe bijgedragen dat managers niet weten wat er echt aan de hand is en dat medewerkers niet meer interesseert wat er aan de hand is. Economische groei werd vaak gekocht met geleend geld. Die zeepbel moest wel een keer klappen. Maar, we mogen natuurlijk niet vergeten dat die economische groei ons ook veel welvaart heeft gebracht. We zijn rijker geworden en leven langer. Maar of we ook gezonder zijn geworden? Dat is nog maar de vraag. Maar, zoals Johan Kruijff altijd zegt: ‘Elk nadeel heb z’n voordeel’.
Hoe nu verder? Hoe komen we weer in balans?
De oorzaak van deze crisis heeft veel te maken met het IK-tijdperk waar wij momenteel in leven. Dat IK-tijdperk heeft zich vanaf de jaren ’90 sterk ontwikkeld. Als je dat doorvertaalt, kom je bij de werkelijke reden van de crisis uit. Dat is – naar mijn mening – het gemis aan bewustzijn. Het gemis aan bewustzijn dat we meer gemeenschappelijkheid nodig hebben binnen organisaties.
De toekomst, de wereld na de crisis
Het ontkennen (of het niet zien) van het belang van die gemeenschappelijkheid binnen organisaties, dat probleem, dat gebrek aan inzicht, is gevaarlijker dan de economische crisis zelf. Als we dat inzicht niet krijgen, ligt de volgende crisis waarschijnlijk zo weer op de loer. De wereld na de crisis, zal veel meer een wereld zijn van de WIJ-mentaliteit dan van de IK-mentaliteit. Er zal minder ruimte zijn voor de IK-denkers, de bonusjagers, de hebberigheid. Er is geen plaats meer voor organisaties met leiders die zich het allure van een popster aanmeten en vooral met het IK-belang bezig zijn. Organisaties voor de toekomst zijn de WIJ-organisaties. WIJ-organisaties, waar medewerkers het gevoel hebben echt ergens bij te horen en aan iets goeds bij te dragen. De managers die daar werken zijn geen strakke formele managers, maar zijn aanvoerders. Aanvoerders, die door hun inspirerend gedrag en hun verbondenheid met de organisatie, een enthousiast werkklimaat creëren.
Jullie rol binnen organisaties
De IK-economie, de IK-samenleving gaat met deze crisis ten onder. Alleen met de WIJ-economie kunnen we onze organisaties, en daarmee onze samenleving gezond houden. Het komt nu aan op inspirerend leiderschap. Herstel van de organisatie als gemeenschap van betrokken mensen is de oplossing. En daar, daar komen jullie MBA’ers om de hoek kijken. Jullie spelen een belangrijke rol in dat belangrijke veranderproces. Jullie organisaties, jullie mensen, hebben een visie, een aansprekende visie. En visie die nodig is voor de toekomst. Een toekomst die enthousiasme oproept en die breed wordt gedragen. Medewerkers willen steeds meer een uitdagende baan, met veel eigen verantwoordelijkheid. Jullie meerwaarde moet zijn dat je voor je omgeving een inspirerende werksfeer creëert. Een werksfeer waar resultaat- en mensgericht werken prima hand-in-hand gaan. Daar ligt de meerwaarde van een MBA’er. Dat is wat managementgoeroe Stephen Covey de solide basis van ‘good habits’ noemt.
Maar, je leest ook kritiek op MBA’ers. Er wordt gezegd dat MBA’ers allerlei prachtige economische analyses op een bedrijf kunnen loslaten, maar geen mensen kunnen inspireren. Laten we zeggen dat men niet altijd zo’n hoge pet – van die pet van ons – op heeft.
Ik kan u verzekeren dat voor onze Action Learning MBA’ers dat niet opgaat. Mijn laatste vraag tijdens de verdediging van een afstudeerproject is steevast: wat zijn nu de belangrijkste leerpunten / nieuwe inzichten die je tijdens de studie hebt opgedaan?
Dan hoor ik nooit antwoorden die ingaan op een of ander mooi theoretisch model of ‘n managementtechniek. We horen dan altijd: reflectie, niet meteen mijn mening ‘heilig’ verklaren (dat is hetzelfde als minder eigenwijs, maar dat klinkt beter), luisteren, het belang van vragen stellen, het echte samenwerken.
Jullie hebben heel veel in huis om bij te dragen aan WIJ-organisaties en helpen daarmee de WIJ-samenleving te bouwen. Jullie hebben de kennis en de persoonlijkheid!
Reg Revans zegt over Action Learning opleidingen dat deze niet alleen opleiden tot betere managers, maar vooral tot betere mensen. Mijn vraag aan jullie: ‘Jullie invloed binnen je organisatie neemt de komende jaren alleen maar toe. Hoe hoger in de organisatie, hoe meer je expliciet moet vragen naar goede feedback. Waar kan ik verbeteren?’ Die essentiële vraag!
Stel hem!
Ga op zoek naar tegenspraak en behoed je voor ‘arrogantie’ en ‘alwetendheid’. Houd niets ‘onder die mooie pet’ van je. Durf je hoofd boven het maaiveld uit te steken. Daarvoor heb je voldoende in huis. Durf een rol te spelen in het vormgeven van die WIJ-Economie. Schep een ondernemend klimaat, durf te ondernemen, schep een klimaat van denken in uitdagingen en ga die uitdagingen samen aan. Als laatste wil ik dan ook graag zeggen: blijf Action Learning, blijf vragen stellen! Heel veel vragen! Altijd en overal! Klasse wat jullie gedaan hebben. Veel plezier!
Corné van Hest MBA
Docent HRM en Informatie Management
